Date: Tue, 13 Jan 2004 04:25:42 -0000
Subject: [ido] *Komputorala vorti
*KOMPUTORALA VORTI EN IDO.
(A-B)
(i) Kustume la vorti o radiki ja existas en Ido, ma
kelkatempe on poke plulargigas la senco.
(ii) En angla e germana, la finalo "-er" ofte *okuras ma ja existas
en Ido kun senco di "diletanto".
Do me sugestas la finalo "-or" por moderna elektrala
mashini, p.e. procesoro, transistoro, e *komputoro.
(iii) Me opinionas ke *komputorala vorti en Ido devas deskriptar la
funciono, ne sklavatre simular Usa-angla vorto.
(a) Ta vorti en Ido havas simila senco komputorale, e ne bezonas
nova radiko:
abortar; aceso; adaptilo; adreso; akumulatorala registro; agiva;
akronimo; alternativala [ALT] klavo; analizo, -isto; ankro (punto);
aplikajo; arkitekturo (di *komputoro); arkivo; areo (di memoro);
asignar; automata; banero; bazo (aritmetikala, nombrala); bloko (di
programi); brancho (konditionala o ne-); buleto-ordinar.
(b) Sugesti, de Usa-angla vorto, preske ubiqua:
"analogue" = kontinua varianto
"digital" = (per) explicita valori
(Quankam analogo es posibla, digitalo ja es planto).
"array" = ordinata grupo (di simila elementi).
"assembler" = *asembloro. Tradukas programo a *mashin-kodo qua es
min facile komprenebla ma funcionas plu rapide.
"attribute" = karaktero o qualeso t.e nur-lektebla dokumento, od
arkivita o celita.
"audit program" = kontrol-programo [di datumi].
"auto-dial" = autojuntar (di telefono).
"auto-loader" = *autokargoro. Programo qua startas *komputoro, o
enkargas programo ek interreto edc.
"back-up" = konservo-programo. Ofte automata, ta programo facas
altra kopio, kaze ke perdeso.
"bar-code" = *streko-kodo, qua *skanoro povas lektar. Ofte indikajo
di la preco di varo.
"bug" = eroro o defekto qua ofte jenas programo.
"bundle" = pako di programi od aplikaji kelk-tempe inkluzita kun
nova *komputoro.
"bus" = voyo ek filo qua portas signali inter chefa procesoro a
grafik-cirkuito, *disk-lektoro, modemo, *skanoro o *imprimoro.
"byte" = *baito. "Vorto", kustume di ok biti.
Me aceptas plezure ula komenti pri *komputorala
termini por modernar nia linguo.
Amikale, Richard Stevenson, (Duronta)
Date: Sat, 17 Jan 2004 22:41:32 -0000
Subject: [ido] *Komputorala vorti
*KOMPUTORALA VORTI EN IDO
(C-D)
(a) Ta vorti havas simila senco por *komputori:
bufro; celulo; cilindro; cirkuito, (planko); ciberspaco; dato
(tempo); decensanta (ordino); decimalo; dedikar; definar;
degradar; desfragmentigar (disko); diagnozala (programo,
mesajo); dialogo (-buxo); dinamikala (memoro, interchanjo); disk
(et)o; dokumento.
(b) Expliko di Usa-angla vorti en Ido, e sugesti:-
"cache" = vorto de Franca kun senco di "celita loko", ma
*komputorale = rapide acesebla memoro di programo qua on ofte uzas.
Forsan on bezonas nova kurta vorto: *kasho.
"cancel" = abrogar.
"carriage" = portilo di papero en *imprimoro.
"click" = klikto (ne kliko).
"clip art" = Artverko en memoro qua on uzas en onua propra
dokumento. (Facile "ektranchar").
"compact disc", (C.D.). En Ido on devas deklarar la funciono.
p.e. program-disko; muzik-disko; ludo-disko, film-disko edc.
"computer" = aparato qua *komputas. Do *komputoro. Me sentas
ke "komputilo" nun es antiquatra, nam "-ilo" es finalo plu apta por
manual utensilo quale "segilo o visilo". La finalo "-or-" deskriptas
plu moderna aparato quan uzas elektro.
"code" = *kodo (antee kodexo). Por anglo-parolanti la
vorto "codex" referas a libri, ed Ido bezonas *kodo por *mors-kodo e
*mashin-kodo edc.
"command" = impero = instrukto a *komputoro.
"compiler" = Programo qua tradukas "alta nivelo" linguo (quale
BASIC, Pascal edc.) a "mashin-kodo" qua kustume es plu rapida.
Sugesto: *kompiloro.
"configuration" = moyeno kunjuntar *komputoro ad altra aparati o
la aspekto di dokumento.
"data" = donaji, fakti. *datumi
"database" = *datumaro, *datumbazo
"debug" = trovar e korektgar erori en programo.
"default" = la stando di aparato o programo a qua ol rivenas se
ol mankas preciza instrukti.
"degauss" = efacar omna magnetismo de disko o de *komputorala
*monitoro.
"delete" = efacar.
"delimiter' = limitizo. Simbolo quale komo o cit-hoketi qua
separas elementi di *datumo- o litero-serio.
"desk-top" = (1) *komputoro qua on uzas sur pupitro, ma es plu
granda kam portebla mashino.
(2) programaro qua on uzas por produktar pagini kun
grafiki edc. por editado.
"destination" = voyaj-fino, od emo ad ube *datumi sendesas, p.e.
ad aparato o dokumentaro.
"device" = aparato p.e. *imprimoro, modemo, disk-mashino.
"device driver" = programo qua donas instrukti pri specala
aparato (*imprimoro, disk-mashino, vort-procesoro, klavaro o *muso)
por ke *komputoro funcionez sen erore. Sugesto: *[aparato]-pulsoro.
"digit" = cifro (decimale 0-9, hexadecimale 0-F).
"directory" = dokumentaro qua aranjas programi segun certena
hierarkio, quale serio di procedi kande *komputoro startas e
funcionas.
"discrete" = havas separata e preciza valoro.
"disk" = disko por konservo di *datumi.
"disk-format(ting)" = serio di refero-punti sur disko por ke la
konservo di informo esez bonordina.
"disk-drive" = mashino qua rotacas disko.
"disk-driver" = programo qua "lektas" disko e sendas mesajo a
*komputoro por transferar informo.
"display" = expozo di informo o rezulto per *monitoro, t.e.
*ekrano, quale televiziono.
"docking station" = dokostaciono. Plaso ube mikra *komputoro
kunligesas por ke ol funcionez quaze plu granda pupitro-mashino.
"dot-pitch" = punto-interspaco sur *monitoro. Mikra nombro donas
plu bona klareso por grafiki.
`download" = recevar programo od informo de interreto a la
memoro di *komputoro. Sugesto: *enkargar.
"drag" = Per la presado di la mus-butono e la movado di la muso,
on tranas imajo ad altra loko.
"dump" = transferar omna informo en dokumento ad *imprimoro,
*monitoro o disko. Deskargar.
Amikale, Richard Stevenson.
Date: Fri, 23 Jan 2004 07:38:44 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido
*KOMPUTORALA VORTI EN IDO
(E-F)
(a) Ta vorti havas simila senco por *komputori:-
ekirar; eko (informo); elektroniko; elektrostatiko; emuleso; enirar
(program-lineo o -klavo); equaciono; eroro; eskap-klavo [Esc];
eskapo-signo; evaluar; exekutar; expansar; faksimilo; fibro-optiko;
feldo; filtrar; fluar; formato; formulo; fragmento; funcionar;
funcion-klavo [F].
(b) Expliko di Usa-angla vorti e sugesti:-
"edit" = redaktar skribajo o grafiko per imperi quale: "move"
(movez), "copy" (kopiez), "cut" (efacez) e "paste" (ripozez en altra
loko).
"edit key" = clavo por "insert" (insertez) e "delete" (efacez).
"e-mail" = e-posto od elektronikala posto.
"embed, imbed" = pozar skribajo o grafiko de un dokumentaro ad
altra.
"enable" = kapabligar funciono per impero.
"end" = finez
"engine" = procesoro qua funcionigas *komputoro od *imprimoro.
"erase' = efacar.
"exit" = ekirez. Impero rivenar de subrutino a la chefa programo.
"fax" = (1) faksimilo-mashino od =96mashinuro.
(2) Sendar skribajo o grafiko per faksimilo-mashino.
"fetch" = querar datumi o dokumento de dokumentaro.
"field" = feldo. En *datumbazo ni havas feldo (p.e. "telefon-
nombri"). En la feldo on pozas datumi, (p.e. telefon-nombri), unope.
"file" = dokumentaro. Un o plura relatanta dokumenti en
*datumbazo o vort-procesoro, kun uniqua nomo.
"file allocation table (FAT)" = indexo sur disko por ke la disk-
programo povez trovar dukumentaro.
"file attribute" = dokumentaro-deskripto, quale:
"Read only" = nur lektar, ne chanjar.
"Archived" = arkivigita dokumento, ma diferanta versioni povas
montrar chanji.
"Hidden" = celita dokumentari. Ne chanjez!
"file extension" = Pos punto, tri literi montras la tipo di
dokumentaro, p.e. .EXE; (exekutez);
.BAT (mikra programo qua kustume inkluzas EXE); .COM; (impero),
startas programo kande on insertas olua nomo. Anke .DOC e .TXT =
skribaji.
"filter" = filtro qua forigas temi quale reklamachi,
pornografio, *spamo o nur permisas certena kriterii.
"flow chart" = fluado-mapo. Projeto per simboli di serio di
eventi dum programo a finala produkturo.
"font" = kompleta asortajo de tipo.
"format" = (1) formato. (2) Krear sur nova disko la segmenti
(sektori) ube la *komputoro konservas informo o *datumi.
"F (function) keys" = serio di klavi, F1 a F12 qua havas preciza
senco, p.e. F1 = helpo, F7 = espelado-kontrolo. Plusa senci trovesas
kande on samtempe presas la "Ctrl", "Alt" o "Shift" klavi.
Amikale, Richard Stevenson
Date: Mon, 26 Jan 2004 00:47:26 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido
*KOMPUTORALA VORTI EN IDO
(G-H)
(a) Ta vorti havas simila senco por *komputori:-
genitar; generaciono; glosario; gramatiko; gramatiko-kontrolo;
haltar; harda; helpar; hexadecinalo; hierarkio; hosto
(b) Expliko di Usa-angla vorti e sugesti:-
"gate" = pordo. Mikroprocesoro qua donas un
respondo quale rendimento kande ol recevas du
(o plura) signali.
"gigabyte" = *gigabaito = mil miliono baiti.
(En Usa, mil miliono = biliono).
"glitch" = eroreto. Kustume ne grava.
"global variable" = varianto qua restas samvalora
dum la tota programo.
"goto" = adirez. Impero qua sendas program a certena nombro od
etiketo por exekutar nova imperi.
On ne apogas la uzado di "goto" pro ke la facila
kontruktado di neprojetita o "spagheto-programo".
"graph" = grafiko = imajo sur specala papero di la relato inter
varianti. Sugesto: *grafo por la imajo sur papero, e *grafiko por
imajo qua on produktas per komputoro.
"grey-scale" = griza-skalo. Per mikra punti, on piktas diversa
nuanci di griza sur *monitoro od *imprimuro.
"grid" = greto. Desegnuro di kolumni e rangi por enskribar
*datumi en *kalkulotabelo.
"hacker" = programeracho". Ulu qua malicoze
produktas "virusi" o tote dominacas multa komput-ori tante ke oli
paneas.
"handshaking" = manu-presado. La protokolo qua permisas la
agnosko e la komuniko inter aparati.
"hard copy" = kopio di informo per *imprimoro.
"hardware = vari = aparati quale "komputori o *imprimori, ek
metalo o plastiko. (la jokatra "soft-ware" o *molvaro" ne es apta
en Ido).
"hard-wired" = permanante kunjuntita per
filo.
"hash" = la simbolo #.
"hertz [Hz]" = un ciklo po sekundo. MHz = mega-hertz = milion
cikli po sekundo.
"highlight" = emfazar vorto, frazo o segmento, kustume per
kontrea video o kolor-kontrasto.
"home key" = hemo-klavo. Per presado, ol sendas la kursoro a la
komenco di lineo, o dokumento.
"housekeeping" = menajo. Procedo ordinar dokumenti, efacar
provizora dokumenti edc.sive per koncianta impero od automate.
Amikale, Richard Stevenson.
Date: Sun, 01 Feb 2004 07:45:04 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido
*KOMPUTORALA VORTI EN IDO.
(I-J)
(a) Ta vorti havas simila senco por *komputori:-
imajo; indexo; informo; inko; instalar; instrukto; integrigar;
inteligenteso (artificala); interagar; interplektar; interfoliizar;
interna; interruptar; iterar; konektar.
(b) Expliko di Usa-angla vorti e sugesti:-
"icon" = ikono. Komputorale es imajo sur *monitoro reprezentar
dokumentaro od utilajo quan on selektas per *muso.
"if=85.then" = se=85.do. Aserto qua specigas ke SE certena stando
existas, DO l'instrukti eventas.
"if=85.then=85.else". = se=85.do=85.altre. Aserto qua specigas ke SE=
certena ne existas, DO l'instrukti ne eventas e la programo obedias
ALTRE, diferanta instrukti.
"information management" = informo-direktado.
Diversa moyeni kompilar e manipular informo.
"information processing" = la manipulado di kompilita *datumi e
la produktado di raporti de la *datumi.
"information retrieval" = la riganado di informo.
"initialize" = Kande *komputoro startas, on kargas la sistemo-
dokumentari, ofte automate, por ke la mashino funcionez.
"ink jet printer" = inko-sprico *imprimoro. Per tre mikra punti
di inko, la literi di texto od imajo de dokumento skisesas.
"in-line processing" = La procesado di *datumi samtempe ke oli
eniresas, p.e. la lektado di *strekokodo en butiko.
"input" = enpozar. *datumi qua on pozas en "komputoro, sive per
klavaro o per extera telefon- konekto.
"input buffer" = enpozo-bufro. Mikra memoro qua provizore
konservas datumi quin on enpozas.
"input device" = ula aparato ube datumi eniras,
quale klavaro, *skanoro o modemo.
"integrated circuit (IC)" = integrigata cirkuito.
Mikra elektronikala aparato qua kontenas multa cirkuiti ed kunjunti.
Ofte nomizita mikrocirkuito o *siliko-spano.
"integrated software" = (1) grupo di aplikaji qua povas
interuzar *datumi. (2) Pako di programi quale vortprocesoro +
*kalkulotabelo + *datumbazo.
"interactive program" = programo qua bezonas la enpozado di
impero de ulu e pose reaktas.
"interface" = aparati o programari qui permisas la interkomuniko
de un ad altra. Sugesto: interkomuniko, ma on vidas *interfaco, qua
es posibla.
"interlace" = interplektado di linei sur *monitoro.
Tala sistemo es rapida ma ofte donas vaciletado.
"interleave" = permisas la funciono di du o plura aplikaji
samtempe, p.e. la imprimado di dokumento dum ke on enpozas *datumi
ad altra programo.
"internet" = interreto. Mondvasta komuniko di *komputori per
telefon-reto.
`interrupt" = interrupt(ad)o. (1) Eroro qua haltas pro-gramo. (2)
Kontrol-signalo qua chanjas ago di *kom-putoro de un funciono ad
altra.
"interrupt priority" = interrupt-prioreso. Kustume la enpozado
de klavaro es plu importanta kam imprim-orado (quankam on ofte
povas uzar interfolizado).
"interrupt request (IRQ)" = Ta sistemo mantenas reguloza
komuniko inter la komputor-procesoro e la diversa aparati qua
recevas informo. Ta aparati havas unika konekto, e la "IRQ" sencese
kontrolas ta konekti ed apertas o klozas li segun la bezono.
"italic" = kursiva = literi qui inklinas rekte., ofte por
emfazado.
"joystick" = guverno-bastono qua on uzas por la movado di objekti
dum *komputoro-ludo.
"jumper" = elektrala-konekto qua permisas *kom-putoro senerore
transferar *datumi ad altra aparato.
"justify" = enlineigar texto, sinistre, dextre o meze.
"Kompleta enlineigado" plenigas la pagino, marjino a marjino,
automate.
Amikale, Richard Stevenson.
Date: Sun, 08 Feb 2004 01:05:50 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido
*KOMPUTORALA VORTI EN IDO. (K-L)
(K-L).
(a) Ta vorti havas simila senco por *komputori:-
ligilo; kablo; kalendario; kapaceso; karto; kargar; karteziana;
kartocho; kazo; katenigo; katodo-radio-tubo; karaktero; kolumno;
komuniko; komparar; konciliebla; kompilar; kompozanto; konektar; ko-
ordinato; kopiar; kursoro; logiko; ringo; logo.
(b) Expliko di Usa-angla vorti e sugesti:-
"Kilo" = 1000, ma per binara nombri = 1024
"Kilobytes (Kb) = Kilobaiti = 1024 baiti.
"keyboard" = klavaro. Klavi enpozar datumi.
"keyboard buffer" = (videz "input buffer").
"keypad" = mikra klavaro p.e. enpozar nombri.
"key word" = impero (p.e. INPUT) qua on ne uzas quale konstanto
o dokumento-nomo.
"label" = (1) `etiketo' di literi o nombri en disko por trovar
certena dokumento o celulo en kalkulo-tabelo. (2) Indikar certena
lineo di programo ube l'ago povas irar.
"LAN (local area network)" = lokala areo-reto
qua interkonektas *komputori en kontoro o edificio por partoprenar
programi, datumi edc.
"language" = linguo. Singla linguo havas specala vorti e
sintaxo. Basa nivelo linguo (mashinokodo)
havas nombri od abreviuri. Alta nivelo linguo uzas vorti (kustume
en angla) p.e. BASIC, PASCAL, FORTRAN, LOGO, JAVA e C.
"laptop computer" = portebla *komputoro di mikra dimensiono, qua
on povas uzar sur la gremio.
"laser" = tre forta lum-radio di preciza fequenco.
"laser disc" = disko qua on lektas o konservas informo per uzado
di *laser-lumo. Kustume nomizas "CD" o kompakta disko, ta moyeno en
Ido devas deskriptar la funciono, quale programo-disko.
"laser printer" = *imprimoro qua uzas *lasero por donar ink-
spriceti, elektrostatike kargita e qua produktas imprimado e grafiki
di supera qualeso.
"liquid crystal display (LCD)" = *monitoro qua uzas
liquidokristali por krear imajo.
"light-emitting diode (LED)" = diodo qua emisas lumo per
elektro-kurento.
"line spacing" = la intervalo inter du linei di skribaji en
vortoprocesoro.
"linked documents" = la konekto di diversa dokumenti o registri
por ke ula chanjo en un automate facez chanjo en l'altri.
"lockout" = la nego di aceso qua certena
sekureso-sistemi facas, p.e. per pasvorto.
"log" = logo o registro di tempi e dati kande
*komputoro acesigis dokumenti o l'interreto.
"logic" = logiko. Korekta e valida racionado.
"logic formula" = logikala formulo. Simboli qui,
per kalkulo donas respondo di VERA o NEVERA.
"log in, log on" = Kustume per pasvorto on konektas ad
programaro o ula reto.
"log out, log off" = deskonektar de irga reto.
"loop" = programo qua iteras til certena stando atingesis, t.e.
la programo exekutas "ringo"..
Amikale, Richard Stevenson.
Date: Fri, 13 Feb 2004 04:32:27 -0000
Subject: [ido] *Komputorala vorti en Ido
*KOMPUTORALA VORTI EN IDO
(M-N)
(a) Ta vorti havas simila senco por *komputori:
mashino; magnetala; posto; memoro; manuala; marjino; merkar;
matematiko/ala; matrico; moyeno; menuo; mesajo; mnemoniko; modemo;
modulo; morfogenezo; muaro; monokroma; muso; mov/ar,ez; nomo;
nombro; numero.
(b Expliko di Usa-angla vorti e sugesti:-
"macro" = programo qua exekutas certena imperi per la presado di un
klavo o klavo + CTRL o ALT.
Sugesto: makro. (Ido ja uzas makro- en vorti).
"magnetic card" = karto qua konservas *datumi,
per magnetismo o per magnetala bendo.
"mail merge" = programo qua kombinas nomi, adresi edc. kun
preskribita letro.
"mainframe" = granda *komputoro qua funcionas tre rapide e havas
granda memoro. Ofte juntesas a fora mashini.
"manual link" = ligilo a dokumenti qua ne chanjas til manuala ago
di la uzanto.
"marker" = ulo qua facas marko p.e. plumo. Ma la metafora "bookmark"
= loko en dokumento o programo quan ni povas atingar rapide. .
"memoro". (1) volatila memoro = memoro qua efac-esas kande l'elektro
cesas. (2) statika memoro = memoro (quale sur disko) ube *datumo
konservesas.
"merge" = kombinar = la juntado di plura dokumenti ad un dokumento.
"mikroprocesoro = *integracirkuito qua es la CPU, (Centrala-
Procedanta-Unajo) o bazala guvernilo di la *komputoro.
"MIDI = "musical instrument digital interface" =
programo qua interkonektas *komputoro e muzikala instrumento.
"monitor". La vorto "monitoro" referas ad anciena militonavo. Me
sugestas ke on nuntempe uzas monitoro = *skreno od *ekrano, o
videbla expozo.
"morphing" = morfogenezo = chanjado di formo di *grafikala objekto
per *komputoro.
"motherboard" = la bazala cirkuito di *komputoro.
"mouse" = muso. Quankam "jokatra", on nun aceptas ta vorto quale
manuala guvernilo di kursoro.
"multimedia" = multamoyeno = la uzado di *grafiki o soni en
dokumento.
"native language" = mashino-linguo.
"nest" = pozar programo o *datumi interne di altra programo.
"network server" = reto-servanto = *komputoro qua konservas o
direktas programi, *datumi, o rendi-menti di altra *komputori qua
apartenas a reto en diversa afererii o instrukterii.
"node" = *komputoro o labor-posteno qua konektesas a reto.
"noise" = bruiso en defektoza konekto a *komputoro qua recevas
neperfekta mesajo o *datumi. Certena cirkuiti povas diminutar
l'efekto di bruiso.
"non-interlaced" = la produkto di linei sur monitoro per seriala
moyeno qua bezonas plu multa memoro, ma donas plubonigita imajo.
"notebook computer" = mikra *komputoro kun mikra klavaro ma ofte
funcionas tam bone kam plu granda mashino.
"number crunching" = mijokatra deskripto di la ofte komplexa
traktado di numero-kalkuli per diversa
financala programi quale *tabelo-kalkuli.
Amikale, Richard Stevenson.
Date: Tue, 24 Feb 2004 01:53:56 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido (O-P)
*KOMPUTORALA VORTI EN IDO. (O-P)
(a) Ta vorti en Ido havas simila senco *komputorale,
e ne bezonas nova radiko:
objekto; optikala; ordinar; pako; panelo; pagino; piktar; papero;
paralelo; parametro; parto; pasiva; permananta; pirato; placo;
plateno; portebla; (elektro)-povo; praktikala; procesoro; programo;
proporciono; protektar; protokolo; publika.
(b) Vorti de Usa-angla, olia senco e sugesti:
"object" = objekto. Elemento o *datumi qua on kreas en un
programo od aplikajo e qua on povas importacar ad altra programo
quale vort-procesoro.
"octal" = sistemo di nombri en bazo ok.
"office automation" = la uzado di *komputori en kontoro por
registragar vendadi, salarii, kompradi, fakturi, cheki ed inventario.
"off-line" = (1) nedirektita; (2) nekonektita.
"on-line" = (1) direktita; (2) konektita
"on-screen controls" = chanjar la ajustaji di *imprimoro,
*skanoro o *monitoro per avana panelo qua es facile atingata.
"open" = apertar. Riganar programo o dokumento ek memoro por ke
on manipulez ol.
"operating system" = sistemo qua guvernas omna la bazala funcioni
di *komputoro. Exemple la aceptado di *ekpozo (o rendimento) de
klavaro, *enpozo a *monitoro, la ago di disko edc.
"optical character recognition (OCR) = optikala litero (o
nombro) rikonoceso.
"option" = selekto qua es disponebla ad uzanto.
"out of range" = mesajo qua indikas ke nombrala sercho en
*datumbazo es plu granda kam la datumi ja konservita. Sugesto:
exter serio.
"output" = (1) *datumi qui aparas de *komputoro
(2) Certena ago qua startas, p.e. *imprimoro o la rotacado di disko
konservar o riganar informo.
Sugesto: *ekpozo. rendimento.
"output device" = mashino qua recevas *ekpozo quale *monitoro,
*imprimoro o *desegnoro.
"overflow" = exterfluajo. Mesajo qua indikas ke nombro es tro
granda por la memoro o rezulto atingabas ta stando.
"packaged/bundled" = enpakigita. Pako di programari ofte
inkluzita kun nova *komputoro e disponebla ye diskontita preco.
"packet" = paketo. Grupo di *datumi qua on transmisas quale unajo.
"page" = pagino. Fixita quanteso di memoro qua *komputoro uzas e
qua permisas facila movado inter la permananta konservado di
*datumi, e la RAM.
"paint program" = programo qua permisas la kreado di *grafiki,
imaji o pikturi sur *monitoro. On povas insertar la rezultajo en
altra dokumento.
"parse" = desagregar *datumi por ke on pozez li de un progamo ad
altra, p.e. texto a kolumni.
"partition" = la partigo di granda harda disko a plu mikra
segmenti efektigar plu rapida sercho-tempo.
"path" = (1) La voyo qua *komputoro sequas por trovar imperi,
komandi, programi o *datumi. (2) Impero o komando de guvernanta
sistemo qua montras la loko di programo, *datumi edc.
"peer to peer network = egalo ad egalo reto. Sistemo por
*komputori en lokala reto qui sive lektas sive sendas informo.
"peripheral (device) = neesenca aparato qua es konektata a, ed es
guvernata per *komputoro p.e. +imprimoro. *skanoro. Sugesto:
konektajo
"permanent memoro" = permananta memoro. *Datumi o dokumenti en
harda disko qui on ne perdas pos elektro ne plus konektesas.
"phosphor" = substanco interne di *monitoro tubo qua emisas lumo
kande elektroni frapas ol. Sugesto: *fosforo.
"pitch" = literi po `inch' o centimetro en skribaji.
"pixel" = PIKturo ELemento qua facas imajo.
"platform" = guvernanta sistemo quale Windows=A9
MSDOS=A9, Linux=A9 o OS2=A9.
"plotter" = konektajo qua desegnas mapi o *grafi. Sugesto:
*desegnoro o *skisoro.
"plug and play" = *konektajo qua *komputoro rikonocos sen ula
problemo.
"point and click" = vizar e kliktar. Selektar objekto od ikono
per kursoro, e pose presar *mus-butono.
"prompt" = kustume kursoro qua rimemorigas uzanto ube sequanta
litero o instrukto esas skribota.
"protected field/file" = protektita *feldo/doku-mento. Texti o
formuli qui on ne povas chanjar o dokumento qua on nur lektas.
"public domain software" = publika-fako program-aro, qua ne havas
autoro-yuro ed qua irgu povas uzar.
Amikale, Richard Stevenson.
Date: Mon, 01 Mar 2004 23:05:34 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido (Q-R)
KOMPUTORALA VORTI EN IDO (Q-R).
(a) Ta vorti havas simila senco por *komputoro,
e ne bezonas nova radiko:-
lektar; reala; rifreshigar; relato; fora; forigar: movar; raportar;
repetar; rezervar; ridonar; retroirar; kontrea; ringo; radiko;
turnar; rutino; rango.
"qualifier" = modifikajo = simbolo en formulo qua plu klare
definas elemento en, p.e. *datumbazo.
"query" = questiono.
"queue" = serio di datumi qua vartas til certena *konektaji
(quale *imprimoro, faxilo) es pronta.
"QWERTY" klavaro = aranjo di klavi por angla-parolanti. Tamen
altra lingui havas altra klavaro.
"range" = (1) skopo o extenseso di varianto.
(2) limito da uzanto, di registri ke on selektas ek datumbazo. (3)
porciono di *kalkulotabelo qua on imprimas o chanjas segun formulo.
"raster" = *rastero = sistemo di linei sur *monitoro
qua skisas literi od imajo.
"read" = lektar (1) informo ek memoro. (2) *enpozar datumi de
*skanoro.
"read-only = nur lektar = dokumento qua on lektas ma ne chanjas.
"read/write head" = lektado/skribado per mikra aparato qua
magnetale pozas o riganas datumi sur disko.
"record" = registro = grupo di feldi qua kune facas unika
enskribo en *datumbazo.
"register" = *konservoplaco ube on pozas datumi dum diversa
funcioni di la *komputoro.
"relational database" = relatala *datumbazo qua kontenas informo
anke en altra *datumbazi. On povas obtenar informo de ta fonti o
facar nova *datumbazo per la kombinuro di ta fonti.
"remote" = fora.
"removable storage" = movebla konservo (di *komputorala datumi)
qua on forprenas quale:
diski o magnetala rubandi.
"repeat = repetar = (1) klavo qua permisas la repeto di *enpozo
de klavaro (2) Impero (komando) qua facas cirkulo per
REPEAT=85..UNTIL.
"reset" = ripozar = (1) Rivenar ad originala stando pos l'efaco
di ula specala formato. (2) Ristartar *komputoro.
"resolution" = l'akuteso di imajo sur *monitoro.
Plu multa *pixeli = plu akuta imajo = plusa detali.
"restore" = restaurar = kustume impero (komando) qua, pos la
lektado di listo di datumi, retrosendas la programo a la unesma
itemo.
"RETURN" = "ENTER" = clavo qua pozas *datumi qui on jus skribas
en *komputoro.
"reverse video" = kontrea *video = nigra dopa areo e blanka literi
o grafiki sur *monitoro, qua kustume montras nigra literi e blanka
dopa areo.
"ring" = ringo = l'aranjo di komputorala posteni qui konektesas
en cirklo.
"root directory" = bazala dokumentaro qua kustume kontenas la
guvernala sistemo e dokumenti pri ula specala karakteri.
"routine" = rutino = grupo di imperi o komandi por funcionigas
certena tasko.
"RUN" = komando qua startas programo.
Date: Thu, 11 Mar 2004 04:38:01 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido (S)
KOMPUTORALA VORTI EN IDO (S).
"save" = salvar = sendar *datumi o programo
a la memoro. Plu tarde on mustas salvar a disko.
"scalable font" = skalebla asorto di tipo di qua
la formo es retenata, ma la largeso chanjas.
"scanner" = *skanoro o *skanilo. Mashino qua kopias skribajo o
pikturo aden la memoro e pose povas imprimar la rezulto en altra
dokumento.
"screen" = videbla parto di *monitoro. Ultempe on uzas la
vorto "skreno", ma ja ol = shirmilo. Pro problemi di pronunco, me
sugestas *ekrano. Plura lingui quale hispana, franca e persa ne
amas "s' + altra konsonanti komencar vorto.
"screen saver" = *grafiko sur *monitoro qui ofte chanjas e qua
evitas permananta imajo "brulita" en la *fosforo kande la *komputoro
tempale haltas.
"screen refresh" = rinovigado di imajo sur la *monitoro, 50, 60
o 100 tempi po sekundo.
"scrolling" = movado di imajo por vidar skribaji o grafiki exter
la bordo di la *monitoro.
"search and replace" = serchar e substitucar = trovar certena
*datumi o vorti e pose chanjar ad altra *datumi o vorti.
"sector" = sektoro = segmento di *datumtraco sur harda disko
(kustume 512 *baiti) ube on kon-servesas informo.
"sequential search" = la serchado di datumi, unope, til on trovas
la dezirata dokumento.
*serial interface" = seriala *interfaco = konektilo qua sendas o
recevas datumi, bito pos bito.
"serial port" = seriala konekteyo = placo ube on konektas seriala
*interfaco.
"server" = *servoro, o servilo = centrala *komputoro kun granda
memoro, programari od *imprimoro qua servas altra *komputori en la
reto.
"shareware" = *partigovaro = programo qua on povas *enkargar de
interreto, edc. Pos probo-periodo, l'autoro demandas mikra kusto.
"shift (key)" = klavo qua kustume chanjas litero de minuskulo a
mayuskulo o selektas simbolo sur klavo.
"shortcut key" = *kurtvoyo-clavo. qua funcionigas komando o mikra
programo. Moderna klavaro ofte havas klavi quan konektas ad
interreto, serchas, obtenas e-posti, denandas helpo o haltas
programo.
"simulation" = similado = grafikala programo (ofte ludo) quan
simulas la guverno di aeroplano, automobilo, od altra eventi en
urbego o formikeyo
"slot" = adjuntkarto placo = placo disponebla por plusa karto por
altra programo o plusa memoro.
"snail mail" = nerapida posto qua uzas letri.
"software" = programaro. La angla vorto es jokatra (antonimo
di "hardware") e neapta por Ido.
"sort" = ordinar *datumi segun certena ordino quale per dato o
alfabeto.
"sound card" = cirkuito kun programeto qua guvernas son-
produktado e havas konekto-placo por
*lautoparolilo o mikrofono.
"speech recognition" = parolado rikonoco. On povas direktar la
ago di *komputoro per la voco.
"spell checker" = espelado-verifiko.
"spreadsheet" = kalkulo-tabelo. Dokumento qua konservas *datumi
en kolumni e permisas mate-matikala kalkulado ed ordinado.
"stack" = temporala memoro. La salvado di *datumi qui on forsan
balde itere bezonos
"stand-by" = repozanta = stando di *komputoro kande ol ne es
agiva, quankam ol recevas elektro.
"star" = reto quale "stelo" kun centrala "nabo" qua konektesas ad
altra posteni.
"static memory" = memoro qua es konservata, mem sen fonto di
elektro, p.e. harda disko o ROM.
"string" = serio di literi o simboli.
"subscript" = karaktero pozita sub la texto quale nombri en
kemiala formulo.
"sufixo" = sufixo kun specala senco por dokumento-nomo,
p.e. .SYS, .TXT, .COM edc.
"superscript = karaktero pozita super la texto quale
matematikala indici.
"surge suppressor" = aparato qua protektas *kom-putoro ed altra
konektaji de domajo per subita augmento di elektrala tenso de la
povo-fonto.
"system backup" = kopio di omna la dokumenti di la sistemo e
*datumi, kaze ke la *komputoro falias.
Amikale, Richard Stevenson.
Date: Tue, 23 Mar 2004 08:24:23 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido (T-U)
KOMPUTORALA VORTI EN IDO (T-U)
(a)Ta vorti havas simila senco por komputori:
afero; arboro; dimensiono; diafana; konciliebla; neinterruptebla;
preceptorajo; provizora; tabelo; tabeligar; tasko; texto; topologio;
traco; traktoro; transferar; transformar; tradukar; transmiso;
trunkigar (nombro); uniforma; uzanto; utilajo.
(b) Expliko di Usa-angla vorti e sugesti:
"tab key" = klavo movar kursoro en vortpro-
cesoro o *kalkulo-tabelo On povas prepozar la grandeso di la movado.
"tape" = rubando o bendo (por magnetofono).
"tape recorder" = magnetofono.
"temporary storage" = provizora konservo. La chefa memoro qua
kontenas la *datumi quin on uzas nuntempe. Ta *datumi perdesas se on
deskonektas l'elektro.
"terminal" = termino. Aparato konektita a *kom-putoro e qua
recevas o sendas *datumi, kustume per klavaro o *skanoro. Anke por
la direktado di auto-mata mashino p.e. tornilo.
"toggle" = bistabila butono o konektilo qua povas havar un ek du
stabila standi.
"trackball" = tipo di kursoro-direktilo. Ol havas senmova bazo
kun movebla sfero qua per manuago movas la kursoro.
"tractor feed" = aparato qua tiras kontinua papero per dento-roti
en bordo-trui.
"transfer" = movar *datumi o dokumenti de un loko ad altra p.e.
de memoro a disko o *komputoro.
"transform" = chanjar la formo di *datumi sen chanjar olia valoro.
"transient" = kurta fluktuado di elektro-tenso qua povas domajar
*komputoro.
"translate" = tradukar. (1) Chanjar de *dijitala ad analoga
informo. (2) Chanjar formato di *datumi por uzado per diferanta
programo.
"transmission speed" = rapideso di transmiso, kustume per *baudo
= 1 bito po sekundo.
"tree" = arboro. Diagramo quale arboro e branchi qua montras la
dokumentari e subdirektari qui bi-furkas ek la bazala dokumentaro.
"trouble-shoot" = lokalizar problemo en *komputoro o programaro e
facar korektigo.
"update" = modernigar. (1) Adjuntar nova *datumi segun la maxim
recenta informo. (2) Enkargar la maxim recenta versiono di programo.
"up and running" = laboranta. Kande *komputoro e konektaji
juntesas a l'interreto e funcionas bone.
"upload" = ekkargar. Sendar programo de memoro a situo en
l'interreto. Interesanto povas *enkargar ta programo aden sua
*komputoro.
"upwardly compatible" = future konciliebla. *Komputoro qua havas
habileso adjuntar nova programi, cirkuito-karti ed altra karakteri
por ke la mashino ne divenez obsoleta.
"user definable" = uzanto-determinebla. Diversa chanji qui la
uzanto povas facar quale la formati di vortprocesoro, chanji por
nekapableso e grado di defenso kontre virusi.
"user friendly" = intuicala *komputoro. Kande *komputoro esas
facile funcionigar per irga homo.
"utility" = utilajo. Programo qua plubonigas l'agivo di
*komputoro od adjuntas nova funcioni.
Amikale, Richard Stevenson.
Date: Sun, 04 Apr 2004 05:25:34 -0000
Subject: [ido] komputorala vorti en Ido (V-Z)
KOMPUTORALA VORTI EN IDO (V-W-Y-Z).
(a) Ta vorti havas simila senco por *komputori:
acelerar; ondo; senfila; skribar; tomo; validigeso;
varianto; virtuala; viruso; vortaro; voco; vorto; volvar.
(b) Expliko di Usa-angla vorti en Ido e sugesti.:-
"validation" = validigeso (-ado). La verifikado di
dokumento od *datumi, por korekteso.
"variable" = varianto. Quanteso qua recevas diversa valori en
matematikala programo ed es sive lokala (nur retenas valoro en sub-
programo), o globala kun la sama valoro omnaparte.
"vector image" = vektorala imajo. Tipo di *grafiko
qua on desegnas kun glata linei, akurata gradi e facileso di
manipulado.
"video memory" = vidala memoro. Parto di memoro qua konservas ula
*grafiki o pikturi.
"virtual reality" = virtuala realeso. La simulado di cirkumajo od
altra stando per *komputoro.
"virus" = nelegala instrukti qui ofte eniras *komputoro sekrete e
disruptas o mem haltas ordinara funciono.
"voice recognition" Videz "speech recognition".
"volatile memory" = volatila memoro. Provizora memoro qua
efacesas kande on deskonektas l'elektro. Videz l'abreviuro RAM.
"warm boot" = *ripozez. Ristartar *komputoro sen
tote deskonektar l'elektro t.e. la *komputoro ankore funcionas ma
nur la sistemo ristartas.
"wavelength synthesis" = ondlongeso-sintezo. Per
certena programo on povas audar la soni di reala
instrumenti, e sintezigas tono per lia kombinuri.
"wild card" = simbolo qua permisas la serchado di
*dokumenti por specala tipo, p.e. *.DOC = omna
dokumenti, lektebla por informo.
"window" = fenestro. La grandeso di videbla areo
sur la monitoro.
"wireless communication" = senfila komuniko.
La juntado di *komputoro a konektaji per radio- o
lumo-ondi. Anke la juntado di *komputoro a l'interreto o
l'interjuntado di du nefixa-foni per radio-ondi. Evitas telefono-
fili.
"word processor" = vortprocesoro. Programo ube on skribas texto e
permisas selekto di la grandeso e stilo di literi ed anke la trasado
di la texto. Ultre on povas insertar *grafiki, pikturi, *grafi e
mapi.
"word wrap" = *vortovolvo. En vortprocesoro ube la texto en lineo
automate iras a la sequanta lineo sen "portilo rivenez" [carriage
return] klavo o simbolo.
"workstation" = posteno. Ula *komputoro kon-ektita en reto o
libera. Forsan povas uzar diversa programi o nura klavaro e monitoro
konektita a reto sen habileso *komputar.
"write protect = *skribprotekto. Moyeno en programo o sur disk-
kartucho qua preventas la riskribado ed efacado di existanta
programo. Sur disko on ofte trovas mikra movebla peceto di plastiko
qua agas quale swichanta moyeno..
"zap" = efacez. (1) Komando qua tote efacas la kontenajo di
*komputorala *monitoro. (2) Neintence skribar en existanta dokumento
e konseque efacar l'originala kontenajo.
Amikale, Richard Stevenson.